Bộ Nội vụ mới đây công bố “Chiến lược quốc gia thu hút, trọng dụng nhân tài” để lấy ý kiến góp ý. Điểm đáng chú ý là trong 8 nhóm giải pháp, vai trò của thể chế còn khá mờ nhạt.
B&a
grave;i viết n&a
grave;y nêu quan điểm: Trong xã hội hiện đại, để những người t&a
grave;i năng luôn có chỗ đứng bền vững trong hệ thống quản trị công của quốc gia th&i
grave; việc thiết lập
đư??c thể chế trọng người t&a
grave;i mới l&a
grave; giải pháp cần quan tâm nhất.
Thể chế trọng người t&a
grave;i
Hiểu đơn giản, “thể chế” l&a
grave; tập hợp những nguyên tắc th&a
grave;nh văn v&a
grave; bất th&a
grave;nh văn, định h&i
grave;nh h&a
grave;nh vi của cá nhân cũng như tổ chức, quy định các mối quan hệ giữa các chủ thể khác nhau. Hệ thống tổ chức, luật pháp, quy định h&a
grave;nh chính, hay các thông lệ ứng xử l&a
grave; những ví dụ điển h&i
grave;nh về thể chế.
Thể chế trọng người t&a
grave;i vận h&a
grave;nh dựa trên nguyên tắc cạnh tranh năng lực, mọi cá nhân đều b&i
grave;nh đẳng về cơ hội tham gia khu vực công. Ảnh minh họa
Hệ thống thể chế công tốt l&a
grave; hệ thống vận h&a
grave;nh duy lý, khách quan, ngăn chặn
đư??c nguy cơ lạm quyền, cũng như giảm thiểu
đư??c sự chi phối của những yếu tố cảm tính cá nhân. Nhờ đó, thể chế sẽ tạo điều kiện b&i
grave;nh đẳng về cơ hội v&a
grave; công bằng về thụ hưởng th&a
grave;nh quả cho mọi cá nhân khi họ đảm nhiệm các vị trí công quyền v&a
grave; thực thi công vụ.
Thể chế trọng người t&a
grave;i l&a
grave; một tập hợp những nguyên tắc v&a
grave; chuẩn mực do nh&a
grave; nước ban h&a
grave;nh, quy định quy tr&i
grave;nh phát hiện, tuyển chọn, bổ nhiệm, đề bạt thăng tiến, giám sát, đánh giá, v&a
grave; thay thế đội ngũ nhân sự khu vực công.
Đặc điểm quan trọng nhất của thể chế trọng người t&a
grave;i l&a
grave; nó
đư??c vận h&a
grave;nh dựa trên nguyên tắc cạnh tranh năng lực, mọi cá nhân đều b&i
grave;nh đẳng về cơ hội tham gia khu vực công, không phụ thuộc v&a
grave;o xuất thân, t&a
grave;i sản, địa vị xã hội, đặc quyền, hay các quan hệ cá nhân.
Cũng nhờ đó, những người t&a
grave;i năng v&a
grave; ham muốn cống hiến nhất sẽ có thể b&i
grave;nh đẳng về cơ hội đảm nhiệm các vị trí công quyền, qua đó tự thay đổi cuộc sống của m&i
grave;nh nhờ khả năng đóng góp cho xã hội.
Các hệ thống quản trị vận h&a
grave;nh dựa trên nguyên tắc tập trung quyền lực l&a
grave; điều kiện thuận lợi để thiết lập thể chế trọng người t&a
grave;i. Do ít chịu ảnh hưởng bởi nguyên tắc số đông, chủ thể của các cấu trúc tập trung quyền lực có thể đặt ra các tiêu chí chặt chẽ để thu hút v&a
grave; trọng dụng những người t&a
grave;i năng - vốn luôn thuộc về thiểu số trong xã hội.
Với các mô h&i
grave;nh tập trung quyền lực, hệ thống thể chế chỉ l&a
grave; phương tiện của một chủ thể quản trị. Do không đề cao các phản ứng kiểm soát khách quan, cấu trúc tập trung quyền lực đ&o
grave;i hỏi khả năng tự kiểm soát cao độ của chủ thể quyền lực.
Chính điều n&a
grave;y cũng dẫn đến nhu cầu về đội ngũ công bộc t&a
grave;i năng, bởi một niềm tin rằng người t&a
grave;i thường liêm chính, ham cống hiến, qua đó gia tăng uy lực v&a
grave; ảnh hưởng c?
?a b??n thân, cũng như bảo đảm sự th&a
grave;nh công v&a
grave; củng cố tính chính danh cho hệ thống quản trị.
Trật tự v&a
grave; ổn định
Điều đáng lo ngại nhất trong khu vực công l&a
grave; nguy cơ lạm quyền. Tức l&a
grave; khả năng những cá nhân đảm nhiệm các vị trí công quyền có thể lợi dụng quyền lực công để phục vụ cho các mục đích vị kỷ của cá nhân hoặc nhóm n&a
grave;o đó. Mối lo thứ hai với đội ngũ nhân sự khu vực công l&a
grave; thực thi công vụ một cách t&u
grave;y tiện, để yếu tố cảm xúc cá nhân chi phối, dẫn đến sự phân biệt đối xử v&a
grave; h&a
grave;nh xử bất b&i
grave;nh đẳng.
Tham khảo thêm
Chọn người t&a
grave;i l&a
grave;m việc nước, H&a
grave;n Quốc phát triển bứt phá
H&a
grave;n Quốc có giai đoạn phát triển bứt phá thần tốc l&a
grave; do nh&a
grave; nước tuyển chọn người t&a
grave;i ra l&a
grave;m việc nước từ những người giỏi nhất ở các đại học danh tiếng nhất.
Hai mối lo nêu trên đã
đư??c chứng thực trong các xã hội truyề
n th??ng, nơi những yếu tố thuộc về phẩm chất cá nhân có thể chi phối hoạt động của cơ quan công quyền.
Điều n&a
grave;y thể hiện qua một quan điểm đến nay vẫn khá phổ biến: “Lãnh đạo t&a
grave;i năng l&a
grave; người thu hút v&a
grave; trọng dụng
đư??c nhiều người t&a
grave;i giỏi xung quanh m&i
grave;nh”. Đây l&a
grave; một thực tế đến nay vẫn đúng nhưng cũng chính l&a
grave; nguyên nhân dẫn đến xu hướng lạm quyền v&a
grave; rất khó đoán định trong sự vận h&a
grave;nh của các chủ thể công.
Bởi thế, nếu chỉ chú ý đến yếu tố con người trong việc lựa chọn người t&a
grave;i th&i
grave; khu vực công sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Xã hội hiện đại hướng đến sự duy lý, vốn yêu cầu phải kiểm soát
đư??c nguy cơ lạm quyền cũng như sự cảm tính cá nhân khi thực thi công vụ.
Thực hiện
đư??c điều n&a
grave;y không chỉ sẽ góp phần bảo đảm hiệu suất v&a
grave; hiệu quả hoạt động của hệ thống cơ quan công quyền, m&a
grave; c&o
grave;n duy tr&i
grave; đư??c l&o
grave;ng tin của công dân v&a
grave;o chính quyền nh&a
grave; nước.
Để góp phần giúp chính quyền hoạt động công tâm, khách quan, trật tự v&a
grave; ổn định th&i
grave; yếu tố thể chế cần
đư??c coi trọng. Hệ thống thể chế
đư??c thiết lập vững chắc sẽ vận h&a
grave;nh dựa trên những nguyên tắc đã
đư??c định sẵn, hạn chế tối đa sự can thiệp của con người. Sự trật tự v&a
grave; ổn định do hệ thống thể chế công tạo ra sẽ bảo đảm quyền lực công
đư??c sử dụng để phục vụ lợi ích công.
Thách thức thiết kế thể chế
Thiết kế thể chế l&a
grave; việc phác họa ra những nguyên lý, nguyên tắc, v&a
grave; chuẩn m?
??c quy định h&a
grave;nh vi cá nhân, ra quyết định của tổ chức, cũng như sự vận h&a
grave;nh của cả hệ thống quản trị công. Bản thiết kế thể chế cũng phải cho thấy v&a
grave; luận giải
đư??c mối quan hệ giữa các yếu tố đầu v&a
grave;o v&a
grave; kết quả đầu ra; hệ quả sẽ ra sao, cả trong ngắn hạn v&a
grave; d&a
grave;i hạn.
Để một hệ thống thể chế công có thể th&a
grave;nh công, trước hết nh&a
grave; thiết kế cần điểm tựa l&a
grave; một hệ giá trị nền tảng. Hệ giá trị đó phải phản ánh các nhu cầu v&a
grave; khát vọng của số đông người dân. Chỉ có như vậy, hệ thống thể chế mới
đư??c người dân chấp nhận, nhờ đó m&a
grave; có thể th&a
grave;nh công trê
n th??c tế.
Liên quan đến đội ngũ nhân sự khu vực công, chức năng quan trọng của thể chế không chỉ dừng ở việc phát hiện v&a
grave; tuyển dụng
đư??c người t&a
grave;i. Hơn thế, khả năng phát hiện, thanh lọc, v&a
grave; thay thế những người yếu kém - những người m&a
grave; kết quả công việc cho thấy họ không ph&u
grave; hợp cho các nhiệm vụ công, cũng đặc biệt quan trọng.
Đây chính l&a
grave; cơ sở để khẳng định, trong xã hội hiện đại, hệ thống thể chế tốt sẽ bảo đảm chỗ đứng vững chắc v&a
grave; bền vững cho người t&a
grave;i trong hệ thống quản trị quốc gia.
TS Nguyễn Văn Đáng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh)
Để có chính quyền trí tuệ, cần thiết lập thể chế trọng người t&a
grave;i
Thể chế trọng người t&a
grave;i không chỉ l&a
grave; yếu tố then chốt để có “chính quyền trí tuệ”, m&a
grave; c&o
grave;n trở th&a
grave;nh động lực thúc đẩy b&i
grave;nh đẳng xã hội, thịnh vượng v&a
grave; h&u
grave;ng cường của mỗi quốc gia.
Nguồn bài viết : Hội cày game kiếm tiền
.jpg)
